اهمیت فرهنگ سازی در مصرف آب

حیدری

روزنامه نگار

حدود چها ر میلیارد سال پیش از سرد شدن پوسته برونی و فراهم شدن امكان تركیب هیدروژن ،اكسیژن ،در میان توده های بخار غلیظی كه همه كره زمین را فرا گرفته بود،باران های سیل آسا باریدن گرفت و طی هراران سال،پوسته زمین را پر كرد و اقیانوس ها را بوجود آورد،هزاران میلیون تن املاح محلول در این سیلاب ها موجب شوری و تلخی آب اقیانوس ها گردید و رسوبات حاصل از آنها زمینه چین خوردگی ها و فرایندهای كوه زایی بعدی را فراهم آورد.
آب همه جا هست بیش از 70 درصد از سطح زمین را آب اقیانوس ها،دریاچه ها،دریاچه ها و رودخانه ها پوشانده است در زمین و در هوایی كه تنفس می كنیم هم آب وجود دارد،بیشتر دانشمندان عقیده دارند كه زندگی در آب آغازشده است و نخستین موجودات آبزی بوده اند خداوند در قرآن نیز فرموده اند‹‹همه چیز را از آب قرار دادیم››.
البته اگرچه بیش از دوسوم كره زمین را آب فرا گرفته است اما براساس برآوردهای موجود حدود 5/97 درصد آن شور و غیرقابل آشامیدن و تنها 5/2 درصد از منابع آبی جهان ،آب شیرین است كه 5/69درصد از آن بصورت یخچال های قطبی انباشته شده و از دسترس استفاده انسان خارج است و بیش از 30 درصد آن بصورت آبهای زیر زمینی بسار عمیق می باشد كه بدین تربیت در مجموع كمتر از یك درصد از كل منابع آبهای جهان كه دریاچه ها،رودخانه ها،نهرها و یا در زیر زمین جریان دارد و برای كاربری های مختلف در اختیار جوامع بشری قرار دارد و این مقدار آب نیز بصورت مستمر در یك سیكل بسته،در حال تجدید و گردش است بطور كلی تنها یك ده هزارم درصد از كل آبهای كره زمین به سادگی در اختیار و دسترس انسان است.
اما رشد جمعیت و محدودیت منابع آبی تجدید ناپذیر باعث گردیده است كه میزان آب در دسترس هر ایرانی كه فاكتور مهمی در تشخیص وضعیت آبی كشورهاست در طی سالهای گذشته سیر نزولی داشته و از 5803 متر مكعب در سال 1335 به 1831 مترمكعب در سال 1375 كاهش یابد برابر بررسیهای كارشناسان ،نزول این رقم به 1500 مترمكعب نشان از شروع بحران آبی و رسیدن آن به زیر 1000 متر مكعب باعث بروز بحران شدید كم آبی خواهد شد برابر گزارشات سازمان ملل،كشور ایران جزء 25 كشوری است كه به كاهش این رقم به دو هزار متر مكعب در سال، در طی 20 سال آینده با بحران شدید كم آبی مواجه خواهد شد.
با وجود آنكه تنها هفت درصد از آب تأمین شده كشور به مصرف شهری می رسد ولی بدلیل محدودیت حوزه های آبریز اطراف شهرها بروز بحران آب شهرها قریب الوقوع تر شده است بطوریكه هم اكنون فاصله تأمین آب شهرها سال به سال افزایش یافته و برای شهرهای حوزه خلیج فارس به رقم 700 كیلومتر نیز رسیده است.
همچنین فائو(سازمان غذا و كشاورزی ملل متحد)پیش بینی كرده است كه تا سال 2025 دوسوم جمعیت دنیا گرفتار كمبود آب خواهد شد و قحطی،بیماری و جنگ بر سر آب را از پیامدهای این كمبود برشمرده است.
ازدیاد جمعیت کره ی زمین باعث افزایش مصرف منابع آبی شده است و این در حالی است که به علت افزایش دمای کره ی زمین ( به دلیل آلودگی هوا ) بارش برف و باران نیز به شدت کاهش یافته است با اینکه مقدار آب قابل استفاده ( آب شیرین ) در سطح کره ی زمین بسیار محدود است ، اما از همین مقدار هم به درستی استفاده نمی شود انسان ها با بی توجهی خود نه تنها آب را بیهوده و بیش از نیازشان مصرف می کنند بلکه با رفتار ناصحیح خود باعث آلودگی آن می شوند .
بیش از یك میلیارد نفر از مردم دنیا در حال حاضراز آب سالم و بهداشتی محروم هستند و هر سال بالغ بر چهار میلیون نفر به علت ابتلا به بیماری های ناشی از آب ناسالم جان خود را از دست می دهند و بیشتر این عده بچه ها هستند،افزایش جمعیت و وقایعی مستمر نظیر بیابان زدایی،آلودگی محیط زیست و تغییرات آب و هوایی به ما می گوید چنانچه فكری برای مدیریت آب نكنیم در آینده با گرفتاری های شدید مواجه خواهیم شد.
اگر چه خشکسالی در کشور ما یک واقعیت است ، اولین عارضه ی این خشکی ، بی آبی ، آلوده شدن و تلفات آب و افزایش بی رویه ی جمعیت ، آب شیرین را که تولید آن تقریبا ثابت و محدود است ، تهدید می کند؛تلفات آب به وسیله ی انسان ، با برداشت بی حساب از منابع آب سطحی و زیرزمینی در مدت زمان طولانی و مصرف بی رویه‌ی آب در منازل ، مزارع و صنایع به وجود می آید طبق آمار موجود بطور متوسط در حال حاضر 28% آب در شبکه ی آبرسانی شهر ها به هدر می رود كه همین نكته مصرف صحیح آب را یادآوری می كند تا با بحران آب روبرو نشویم.
اما آنچه كه امروزه آب را به مقوله مهمتری تبدیل می سازد فرهنگ سازی در زمینه مصرف صحیح آن می باشد كه این امر در شهرهای كویری همچون یزد دوچندان می شود.
اگر چه فرهنگ سازی خود یكی از مقوله هایی است كه به صرفه جویی در مصرف آب كمك می كند اما تنها راه برای حل این مسئله نیست.
با این وجود خشكسالی های پی درپی،افزایش جمعیت و دما،كاهش نزولات جوی موجب می شود تا مصرف آب در فصول گرم سال افزایش یافته و نیاز به صرفه جویی در این زمینه افزایش می یابد.
البته امروزه فرهنگ سازی در بین كودكان و نوجوانان از اهمیت بالایی برخوردار است چرا كه یادگیری فرایندی است كه براساس تجربه بوجود می آید و تغییراتی نسبتاً دائمی در احساس،تفكر و رفتار فرد ایجاد می كند و می تواند بعنوان یك رفتار نهادینه شده در فرد ایجاد می كند.
پس می توانیم صرفه جویی در كودكان را نهادینه و بصورت یك رفتار درآورده تا علاوه بر نحوه صحیح مصرف در زمینه های مختلف ارزش و اهمیت این ماده حیاتی را نیز به فرزندانمان یادآوری كنیم.
اما آنچه كه امروزه شاهد آن هستیم بیهوده هدر دادن این ماده حیاتی است كه شاید اگر ما شهروندان كمی بیشتر از نحوه طی كردن مسیری كه آب به دست ما می رسد و یا از عواقب كمبود آب و بحران هایی كه كم آبی در پی خواهد داشت آگاهی داشتیم بیشتر در نحوه آن دقت می كردیم.
(یكم تا هفتم تیر ماه بعنوان هفته صرفه جویی نامگذاری شده است امید كه تمامی ما فرزندان این سرزمین قدر این موهبت الهی رابدانیم و در نحوه مصرف آن نهایت كوشش و تلاش را بنمائیم تا بهینه مصرف كنیم.)
منابع مورد استفاده:
آب گوهر آفرینش
ماهنامه مهراب